„Przyjemność z lektury jednej stronicy pióra de Selby’ego polega na tym, że czytelnik nieuchronnie dochodzi do radosnego przekonania, iż sam wcale nie jest największym głupcem.”
Du Garbandier
Czekając na peronie na Dworcu Centralnym, czytałem powieść. Nadjechał jakiś pociąg. Zrobiło się głośno i tłoczno. Do ławki, na której siedziałem, podszedł jakiś nieznajomy młodzieniec.
– Co czytasz? – zapytał.
– „Trzeciego policjanta” – odpowiedziałem, będąc przekonany, że i tak nic mu to nie powie.
– To coś jak „Zbrodnia i kara”? – zapytał i odszedł.
Strona poświęcona jest zapoznanemu geniuszowi wszechnauk de Selby’emu. Podano streszczenia niektórych teorii oraz przedstawiono niektóre wydarzenia z jego życia. Dla zainteresowanych twórczością oraz biografią de Selby’ego zamieszczono spis jego dzieł oraz nazwiska komentatorów.
ATTENTION! If You want help, try to translate the texts, inspired by De Selby. You can also send other articles about the life and thoughts of De Selby. Thank You!
Mail
Dzieła de Selby’ego:
- „Album wiejski” („Country Album”)
- „Atlas laika” („Layman’s Atlas”)
- „Atlas sielski” („Rural Atlas”)
- „Kodeks” („Codex”)
- „Pamiętnik Garcii” („A Memoir of Garcia”)
- „Złote godziny” („Golden Hours”)
Komentatorzy:
- Hatchjaw („Conspectus of the de Selby Dialectic”, „The De Selby Water-Boxes Day by Day”,”De Selby’s Life and Times”)
- Basset („De Selby Compendium”, „Lux Mundi: A Memoir of de Selby”, „Recollections”)
- Le Fournier („De Selby-l’Enigme de l’Occident”, „De Selby-Lieu ou Homme?”)
- Du Garbandier („Histoire de Notre Temps”)
- Kraus („De Selbys Leben”)
- Le Clerque („Collected Works”, „Extensions and Analyses”)
- Henderson (komentuje dzieła Hatchjawa i Basseta: „Hatchjaw and Bassett”)
- Harold Barge (przyjaciel Hatchjawa; opublikował wspomnienia: „The Man Who Sailed Away”)
- Anonimowy autor „Indeksu de Selby’ego” (autor zapomniał swojego nazwiska)
Źródła:
Flann O’Brien, „Trzeci policjant”, tłumaczenie Małgorzata i Andrzej Grabowscy, wydawnictwo Zysk i S-ka Wydawnictwo s.c., Poznań 1996
Artykuły w Wikipedii: o De Selbym (ang.), o O’Brienie (po ang.) i po polsku
Improbable research – nowoczesny humor naukowy, w tym Ig Noble
| TEORIE DE SELBY’EGO |
|---|
| Domy |
| De Selby twierdził, że w stanie naturalnym ludzie nie potrzebowali domów i przebywali na świeżym powietrzu. Degeneracja i rozmiękczenie rasy ludzkiej spowodowały konieczność budowania domów. Uznał, że domy to zło konieczne (w „Albumie wiejskim” nazywał dom „wielką trumną”, „królikarnią”, „pudłem”). Zaproponował jako znacznie zdrowsze domy „środowiskowe” (szkice tych domów zamieścił w „Albumie wiejskim”). Przedstawił dwa typy tych domów: Domy bez dachów z otwartymi na oścież oknami i drzwiami. Na wypadek niepogody dach miała zastąpić rozwijana konstrukcja z brezentu. Domy bez ścian. Konstrukcje tego typu posiadały tylko jedną ścianę od strony przeważających wiatrów oraz tradycyjny dach pokryty dachówką. Pozostałe ściany przy złej pogodzie miały być zasłaniane brezentem. Radykalnym rozwiązaniem problemu domów była koncepcja „namiotowych garniturów”. Miały to być płócienne stroje zastępujące zarówno domy, jak i tradycyjne ubrania. |
| Drogi |
| W „Złotych godzinach” de Selby stwierdza, że drogi należą do najdawniejszych wytworów człowieka i są starsze od kamiennych budowli. Natomiast w „Pamiętnikach Garcii” de Selby omawia koncepcję naturalnego kierunku drogi. Każda dobra droga ma swój indywidualny kierunek np. na wschód albo na południe. Podążając drogą zgodnie z jej naturalnym kierunkiem możemy spodziewać się podróży łatwej i przyjemnej. W przeciwnym wypadku podróż będzie ciężka i trudna. Przyjazna droga wyprowadzi nas zawsze we właściwą stronę. Autor nie wyjaśnia niestety w jaki sposób rozpoznać naturalny kierunek drogi. Wskazówką może być wzmianka, że podążając we właściwym kierunku poruszamy się łatwo, jakby z górki. |
| Imiona |
| Teorię imion de Selby opisał w „Złotych godzinach”. Pierwsze zastosowane przez ludzi imiona miały być dźwiękonaśladowczą reakcją na nazwaną osobę albo przedmiot. De Selby twierdzi, że jest w stanie przeprowadzić analizę głosek zawartych w imieniu i na tej podstawie określić rasę i charakter danej osoby. Podobną teorię głosił znacznie wcześniej pan Walter Shandy („Tristram Shandy” Laurence Stern). W tej koncepcji imię nadane dziecku determinowało jego późiejsze losy. |
| Podróż to halucynacja |
| De Selby zakłada, że ludzki byt to szereg kwantów przeżyć o niewyobrażalnie krótkim czasie trwania. Każde jednostkowe przeżycie jest statyczne, natomiast nasze niedoskonałe zmysły łączą ze sobą poszczególne przeżycia, stwarzając iluzję ruchu (można to porównać do szeregu klatek filmowych, które oglądane z osobna są zdjęciami przedstawiającymi statyczne obrazy). Swoją teorię de Selby postanowił potwierdzić, przeprowadzając słynne doświadczenie. Zamknął się w wynajętym pokoju w Bath wyposażony w zegary, barometry oraz kolekcję pocztówek obrazujących okolice między Bath a Folkestone. Po kilku godzinach wyszedł z pokoju i stwierdził, że właśnie wrócił z Folkestone. Podobno znalazł się świadek, który widział w tym czasie de Selby’ego wychodzącego z banku w Folkestone. |
| Lustra pozwalające spojrzeć w przeszłość |
| De Selby skonstruował układ luster odbijających wielokrotnie obraz jego twarzy. Zauważył, że w kolejnych odbiciach twarz wydaje się coraz młodsza. Przyjmując skończoną prędkość światła, stwierdził, że od momentu spojrzenia na własną twarz do zarejestrowania w oku odbitego obrazu upływa czas. W ten sposób człowiek widzi w lustrze wizerunek siebie, ale nieco młodszego. Przy zwielokrotnieniu luster i odbić efekt może być znaczący. Zasadniczą trudnością w tym eksperymencie okazało się zmniejszanie kolejnych odbitych obrazów. Ostatecznie de Selby użył teleskopu, by ujrzeć swoją młodzieńczą twarz. |
| Ziemia w kształcie kiełbasy |
| W „Atlasie laika” de Selby obala teorię o kulistości Ziemi. Dowód swój opiera na zaprzeczeniu wielokierunkowości ruchu. Podążając konsekwentnie w jedną stronę, zawsze wrócimy do punktu wyjścia. Dowodzi to istnienia tylko jednego kierunku. Następnie de Selby przedstawia własną koncepcję, według której Ziemia ma kształt „pęta kiełbasy”. Ludzkość zna tylko jeden kierunek poruszania się: wokół walca „kiełbasy”. Gdyby odkryto sposób poruszania się wzdłuż walca, to przed ludzkością otworzyłyby się nowe możliwości. To grawitacja, którą de Selby nazywa „dozorcą więziennym ludzkości”, nie pozwala na podążanie w drugim kierunku. Próby lokalnego przezwyciężenia grawitacji zakończyły się niepowodzeniem. |
| Noc i sen |
| Podstawowe elementy tej teorii: Ciemności to zagęszczenie zanieczyszczonego powietrza. Zanieczyszczenia powstają w wyniku niedostrzegalnych gołym okiem mikroerupcji wulkanicznych oraz emisji przemysłowej. Sen to ciąg nagłych omdleń wywołanych przyduszeniem przez zanieczyszczone powietrze. Śmierć następuje w wyniku zawału serca wywołanego wielokrotnymi przyduszeniami następującymi w trakcie snu („Atlas laika”). Zanieczyszczone czarne powietrze jest momentalnie pochłaniane przez światło lub spalane przez ogień. |
| Wodny raj |
| De Selby głosił, że warunkiem koniecznym osiągnięcia stanu szczęśliwości jest obecność wody. W trakcie eksperymentów zużywał ogromne ilości wody, a w domu zainstalował wielką liczbę kranów. Wykonał również skomplikowane urządzenie nazwane „skrzynią wodną”. Niestety jego prace związane z tym zagadnieniem zaginęły, a sposobu działania skrzyni wodnej nie udało się ustalić. |
| OKRUCHY BIOGRAFICZNE |
|---|
| Obsesja luster |
| Hatchjaw twierdził, że pod wpływem eksperymentów z lustrami de Selby uznał, iż ma dwie lewe ręce i żyje w świecie ograniczonym ramami lustra. Mistrz skonstruował specjalny lustrzany przyrząd pozwalający mu na rozmawianie z innymi, będąc odwróconym do nich plecami oraz spacery tyłem. Około 300 stron rękopisu „Albumu” napisał pismem lustrzanym, co sprawiło dużo kłopotu drukarzom. |
| Mędrzec |
| Według Bassetta mieszkając jakiś czas w okolicach Bartown, de Selby zyskał sławę mędrca, ponieważ zauważono, że w ogóle nie czyta gazet. Opierając się na tej opinii, pewien zakochany młodzieniec przyszedł do mistrza po poradę. Pokrętne wypowiedzi mędrca przekonały młodzieńca, że jego sprawa jest beznadziejna i postanowił się utopić. Na szczęście w tym czasie nastąpił odpływ i młodzieniec odłożył swój zamiar. Pół roku później został skazany na pół roku więzienia za wykroczenia i kradzieże. |
| Fałszerstwo |
| Hatchjaw wysunął przypuszczenie, że de Selby nie był autorem „Atlasu laika” i co więcej świadomie przyjął wysokie honorarium za książkę, której nie napisał. Du Garbandier podaje, że pierwszy drukarz „Atlasu” pan Watkins został porażony przez piorun w dniu zakończenia druku dzieła. |
| Choroba |
| Du Garbandier oraz Bassett informują, że de Selby cierpiał na zapalenie wyrostka robaczkowego, a choroba ta okresowo zamieniała go w kalekę. Bassett stawia interesującą hipotezę, że wiele niezwykłych i tajemniczych koncepcji mistrza powstało bezpośrednio po ataku choroby. |
| Zużycie wody |
| W trakcie eksperymentów dotyczących wodnego raju de Selby zużywał wielkie ilości wody. Eksperymenty wodne przyniosły mistrzowi wiele kłopotów. W trakcie eksperymentu z użyciem węża strażackiego kilku przechodniów zostało kompletnie przemoczonych, a badacz musiał zapłacić 40 szylingów grzywny. Policjanci zauważyli, że wszystkie naczynia w mieszkaniu de Selby’ego są wypełnione wodą, stąd zarzut nadmiernego gromadzenia wody. W trakcie badań nad „niebiańskimi” sportami wodnymi mistrz omal nie utonął, co sprowadziło na niego oskarżenie o próbę samobójstwa. Nadmierne zużycie wody spowodowało z kolei oskarżenie o marnotrawstwo. Miejscowe władze nakazały przeprowadzenie kontroli, której wyniki okazały się zdumiewające. Stwierdzono, że duża część pobranej wody w ogóle nie wypływa do kanalizacji. Bassett przypuszcza, że mistrz za pomocą swej tajemniczej skrzyni wodnej rozcieńczył „zbyt mocną” wodę, aż do niewidzialności. Hatchjaw natomiast twierdzi, że woda został zagotowana, aż do odparowania i w postaci pary wykorzystana do zmywania czarnych powłok z nocnego powietrza. Miejscowi urzędnicy nie wdawali się jednak w dywagacje naukowe i skierowali sprawę do sądu. Ostatecznie sąd skierował de Selby’ego na przymusowe badania lekarskie. Na podstawie orzeczenia lekarskiego mistrz uzyskał bezwarunkowe zwolnienie. |
| Hałaśliwe eksperymenty. |
| Le Clerque informuje, że badaniom de Selby’ego często towarzyszyły nieznośne hałasy. W trakcie budowy skrzyni wodnej mistrz zepsuł 3 kilofy i uszkodził konstrukcję stropu. W związku z tym zdarzeniem właściciel domu pan Porter wytoczył de Selby’emu sprawę sądową. Ze wzmianek w „Atlasie laika” można wywnioskować, że mistrz badał strukturę powietrza metodą młotkowania. Postulował, że powietrze składa się z mikroskopijnych baloników, które w wyniku młotkowania pękają, co wywołuje hałas. Hatchjaw podejrzewa, że tymi hałasami mistrz chciał odwrócić uwagę od prawdziwego kierunku swych badań. |
| Zasypianie |
| De Selby cierpiał na przypadłość nagłego zasypiania. Zasypiał podczas spaceru, przy posiłkach, a nawet w trakcie wypowiadania zdania. Szczególnie kłopotliwe było zasypianie w trakcie posiedzeń towarzystw naukowych, zwłaszcza gdy proszono go o wyjaśnienia jakiejś zawiłej kwestii. |
| Nieodróżnianie płci |
| De Selby miał problemy z odróżnianiem mężczyzn od kobiet. KIedyś hrabinę Schnapper nazwał „starym wygą”. Do ekspedientek zwracał się „chłopcze”, a własną matkę nazwał „wielce dystyngowanym dżentelmenem”. |
| TEORIE Z ZAŚWIATÓW |
|---|
| Teoria starego Mathersa |
| Stary Mathers po długich rozważaniach uznał, że „nie” jest lepszym słowem niż „tak”. Zauważył, że każdy postępek to spełnienie prośby albo uleganie podszeptom zewnętrznym bądź wewnętrznym. Niektóre podszepty są chwalebne, ale większość prowadzi do zła w stosunku 1 do 3. Lepiej jest więc zawsze odpowiadać „nie”, by w ten sposób uniknąć przeważających złych podszeptów. Zasada ta jednak nie sprawdza się przy zastosowaniu w prośbie podwójnego przeczenia np. „Czy odmówi pan wypicia butelki whisky?”. Odpowiadając w myśl zasady Mathersa, czyli „Nie”, z pewnością wpakujemy się w kłopoty. |
| Kolory |
| Zgodnie ze starożytnymi podaniami wiatry i podwiatry mają sobie właściwe kolory lub odcienie kolorów np. wiatr południowy jest srebrny a zachodni bursztynowy. Dawniej ludzie dostrzegali te kolory, a obserwacja zmieniających się odcieni wiatrów była ich główną rozrywką. W dniu urodzin każdy człowiek otrzymywał koszulkę z kolorem wiejącego wtedy wiatru. W każde następne urodziny dostawał następną koszulkę. Początkowo właściwy danej koszulce kolor był niewidoczny, ale z upływem lat i powiększaniem się liczby koszulek narastało natężenie barwy i kolor stawał się ciemniejszy. W chwili śmierci barwa stawała się czarna. Znając więc odcień koloru wiatru w chwili narodzin, można było ocenić długość życia danej osoby. Jeżeli podczas narodzin wiał wiatr o jasnym odcieniu, to dopełnianie do czarnego będzie długotrwałe, co wróży długowieczność. |
| Teoria atomowa |
| Atomy danej rzeczy przy długotrwałym kontakcie z inną rzeczą mają tendencję do wzajemnego przenikania i przemieszania. Przykładem takiego zjawiska może być długotrwała obróbka żelaza na kowadle: w końcu żelazo znika, stając się częścią kowadła. Również intensywna jazda na rowerze może doprowadzić do podobnego zjawiska. Może dojść do tego, że cyklista będzie w połowie rowerem a w połowie człowiekiem. Z rowerem będzie tak samo. Nie będą to zmiany fizyczne, lecz będą dotyczyć zachowania: człowiek zaczyna objawiać cechy roweru, a rower – człowieka. |
| Kierunki w zaświatach |
| W zaświatach droga skręcająca w lewo prowadzi do wieczności, a w prawo – na ziemię. |
| Ludzkość i życie jednostki |
| Joe przyrównuje ludzkość do rozszerzającej się spirali. Życie jest promieniem, który przez chwilę oświetla dany pierścień. |
| Omnium |
| Omnium istnieje w każdej istocie , każdej rzeczy i każdym zjawisku. Jest czymś więcej niż energia. „Jest zasadniczą, nieodłączną, wewnętrzną istotą ukrytą w kiełku jądra każdej rzeczy i jest niezmienne”. Posiadając omnium, można dokonać nadzwyczajnych rzeczy np. oczyścić nogawki spodni z błota albo sprawić, żeby nogawki nigdy nie ulegały zabłoceniu. |
| Mapa parafii |
| Policjant MacCruiskeen dopiero po dwóch latach patrzenia się na sufit swej izby zauważył, że sieć naturalnych rys i spękań odwzorowuje dokładnie teren parafii. Po kolejnych pięciu latach odkrył na tej niezwykłej mapie drogę, której nigdy wcześniej nie zauważył w terenie. Była to ukryta droga do wieczności. MacCruiskeen twierdzi, że niezwykła mapa musiała znajdować się na posterunku od zawsze, a nawet wcześniej. |
| Pytania |
|---|
| Czym naprawdę jest OMNIUM? Czy można utożsamić OMNIUM z UBIKIEM? Czy „Kodeks” a raczej „Codex” ma coś wspólnego z „Księgą” czy może „Xsięgą”? Jaka będzie wartość odczytu na promieniu, jeżeli odczyt wstępny wynosi 10,4? Jak nazywał się autor „Indeksu de Selby’ego”? Kim są postacie przedstawione na ilustracjach? Jak miał na imię de Selby? |
| Powrót do początku strony. |